Η απονομιμοποίηση της εξουσίας

           Του Σταυρου Λυγερου

Όσο το κίνημα «Δεν πληρώνω» φουντώνει τόσο υψώνονται οι φωνές καταδίκης και οι προτροπές για ποινικοποίηση και κατασταλτικά μέτρα. Η άρνηση πληρωμής δεν αποτελεί, βεβαίως, λύση. Αυτή, όμως, είναι η μία όψη του νομίσματος, η οποία και κατά κανόνα προβάλλεται από όσους ζητούν νόμο και τάξη.


Η άλλη όψη συνδέεται με το ερώτημα, γιατί τόσο πολλοί και τόσο διαφορετικοί πολίτες επιδίδονται τώρα σε μία πρακτική, την οποία μέχρι πρότινος οι ίδιοι θεωρούσαν λούμπεν; Δεν πρόκειται απλώς και μόνο για εκδηλώσεις τσαμπατζιδισμού, παραβατικότητας ή μόδας. Είναι η αντίδραση για την επιβολή σε συνθήκες συρρίκνωσης των εισοδημάτων αυθαίρετων και άδικων μέτρων, όπως π.χ. η καταβολή υψηλών διοδίων για δρόμους που δεν έχουν κατασκευαστεί και οι τεράστιες αυξήσεις στα εισιτήρια των αστικών συγκοινωνιών.


Αυθαίρετα και άδικα μέτρα έχουν και στο παρελθόν επιβληθεί, χωρίς να προκληθεί κύμα κοινωνικής ανυπακοής. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι τώρα τα μέτρα λαμβάνονται όχι μόνο σε συνθήκες οξύτατης κρίσης, αλλά και κλιμακούμενης απονομιμοποίησης (πραγματικής και όχι θεσμικής) της εξουσίας. Οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν πως ολοένα και περισσότεροι πολίτες θεωρούν ότι το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα δεν δρα για το συμφέρον της κοινωνίας. Οι πολίτες βιώνουν τραυματικά την ανώμαλη προσγείωση από τις κυβερνητικές ρητορείες περί «ισχυρής οικονομίας» στην πραγματικότητα του κραχ.


Μπορεί η κοινωνία να μην είναι αθώα, αλλά το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι. Αυτό δεν αφορά μόνο τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Αφορά και την παρούσα. Από τα πάμπολλα παραδείγματα αναξιοπιστίας αναφέρουμε μόνο ένα μικρό: Πριν από ένα χρόνο, προσπαθώντας να κατευνάσει τις αντιδράσεις για τις υπέρογκες αυξήσεις των τελών κυκλοφορίας, ο πρωθυπουργός είχε δεσμευθεί ότι η υπέρμετρη αύξηση θα συμψηφιζόταν με τα φετινά τέλη. Η δέσμευση αποδείχθηκε επιταγή χωρίς αντίκρισμα.


Όταν οι νόμιμες διαμαρτυρίες δεν αποδίδουν και όταν οι κυβερνώντες συμπεριφέρονται αναξιόπιστα, οι πολίτες εξωθούνται να διεκδικήσουν το δίκιο τους με ανορθόδοξους τρόπους. Το «Δεν πληρώνω», όμως, οδηγεί σε αδιέξοδο. Η κυβέρνηση πρέπει να ακούσει τους πολίτες, για να κάνουν και αυτοί βήμα πίσω. Οταν η κοινωνία βράζει και η εξουσία έχει απονομιμοποιηθεί, η καταστολή μπορεί να μετατραπεί σε μπούμερανγκ.