Έκθεση από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών για το βιβλίο με ιδέες, λέξεις, εικόνες και σελίδες...

Ένα κυλινδρικό βιβλίο, μήκους πενήντα μέτρων και ύψους δύο μέτρων, ξετυλίχθηκε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Μέγαρο Σταθάτου, Βασ. Σοφίας και Ηροδότου 1) και με κυματιστή χάρη κατέλαβε τις αίθουσες του πρώτου ορόφου του μουσείου. Πρόκειται για τη νέα έκθεση που ανοίγει απόψε τις πόρτες της στο κοινό με τίτλο «Ό,τι» και παρουσιάζει με εικαστική διάθεση το υλικό του εργαστηρίου Γραφικών Τεχνών - Τυπογραφίας και Τέχνης του Βιβλίου της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ). Tο Εργαστήριο συγκέντρωσε για την παρούσα έκθεση ό,τι έχει: ιδέες, λέξεις, εικόνες, σελίδες και βιβλία. Για να συλλεχθεί αυτό το «ό,τι» –που χάρισε και τον τίτλο στην έκθεση– συνεργάστηκαν ισότιμα δάσκαλοι, φοιτητές και υπότροφοι, στοιχειοθετώντας εντέλει ένα περιβάλλον όπου η ιστορία του τμήματος –από το 1939– συγκοινωνεί με τα έργα τελευταίας παραγωγής που «μυρίζουν» ακόμα φρέσκο τύπωμα. Μία διαφορετική έκθεση τόσο στο περιεχόμενο όσο και στην παραγωγή της, όπως ανέφερε στη χθεσινή παρουσίασή της η πρόεδρος του Ιδρύματος Ν.Π. Γουλανδρή, Σάντρα Μαρινοπούλου, «πρόταση στη σύγχρονη εικαστική δημιουργία ώστε να δούμε το βιβλίο ως έργο τέχνης μέσω μιας μεγάλης διαστάσεων βιβλιοεγκατάσταση. Eνα πρόγραμμα-βήμα στους νέους».



Ο πρύτανης της ΑΣΚΤ Γιώργος Χαρβαλιάς είπε πως η έκθεση δεν καταγράφει τις σελίδες αλλά επανασχεδιάζει τον χώρο, ενώ προσφέρει την ευκαιρία για την κριτική αποτίμηση του έργου που παράγει η σχολή. «Μια επίθεση που δέχεται το πανεπιστήμιο είναι το ότι δεν πρόβαλε την αποτελεσματικότητά του στον κοινωνικό χώρο και στο μέτρο που μπορούσε να το κάνει. Αυτό γίνεται στην έκθεση».
«Ψυχή» του Eργαστηρίου είναι η Λεώνη Βιδάλη, αναπληρώτρια καθηγήτρια και υπεύθυνη του Εργαστηρίου Γραφικών Tεχνών, Tυπογραφίας και Τέχνης του Bιβλίου της ΑΣΚΤ. Ενας άνθρωπος αφοσιωμένος στο έργο της, που όπως είπε ο Γιώργος Χαρβαλιάς, «ανέλαβε το Eργαστήριο με κόστος την καριέρα της». Το δυναμικό του Eργαστηρίου είναι 50 άτομα που εισέρχονται κατά το τρίτο έτος των σπουδών ενώ υπάρχουν και υπότροφοι.

Η ίδια, όπως είπε χθες, «όταν βλέπω τη σπίθα στα μάτια των παιδιών πηγαίνω ήσυχη στο σπίτι μου».

Η ιστορία αυτού του Eργαστηρίου ξεκινά από το ισόγειο του ιδρύματος, όπου βρίσκονται στο κέντρο του χώρου οι σελίδες του «τελειότερου βιβλίου της ελληνικής καλλιτεχνικής τυπογραφίας», όπως χαρακτηρίζεται. Πρόκειται για την έκδοση «Δέκα Λευκαί Λήκυθοι» (1956), καρπός πολυετούς και επίπονης δουλειάς από τον Γιάννη Κεφαλληνό, ιδρυτή του Εργαστηρίου, και τους φοιτητές του. Ο καλλιτέχνης, που δημιούργησε και το τμήμα, αποτύπωσε σε βελούδο περιμετρικά τις παραστάσεις από δέκα νεκρικές λήκυθους.

Για να αποδώσει και τον τελευταίο χρωματικό τόνο της αρχαίας ζωγραφικής χρειάστηκαν τρία χρόνια δουλειάς ενός ολόκληρου Eργαστηρίου. Την παρουσίασε το 1956, δύο μήνες πριν φύγει από τη ζωή. Για τα κείμενα του λευκώματος δημιούργησε ειδική γραμματοσειρά που σμίγει τα κεφαλαία με τα μικρά ενώ τα γράμματα έχουν επιρροές από την αρχαία και τη βυζαντινή γραφή. Αυτή η γραμματοσειρά χρησιμοποιείται και σήμερα στους τίτλους των επιτίμων.

Oμως η ιστορία του Eργαστηρίου ξεκινά το 1939, μήνες πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ελλάδα. Ο Κεφαλληνός είχε το όραμα «κάθε έντυπο στην καθημερινή ζωή, ακόμα και το εισητήριο του τραμ, να είναι έργο τέχνης για την αισθητική διαπαιδαγώγηση του κοινού». Σε ειδικές προθήκες παρουσιάζονται οι πρώτες εκδόσεις όπως και αυτές με επιμέλεια των διαδόχων στη θέση του Γιάννη Κεφαλληνού, του Κώστα Γραμματόπουλο (1958-1968) και του Γιάννη Παπαδάκη (1968-1992). Πρόκειται για νεανικές τυπογραφικές απόπειρες γνωστών μετέπειτα καλλιτεχνών, όπως της Βάσως Κατράκη, του Χρόνη Μπότσογλου, του Γιάννη Μπουτέα, της Νέλλας Γκόλαντα, της Aριας Κομιανού και πολλών άλλων.

Στον κύριο χώρο της έκθεσης τα εκθέματα είναι μια επιλογή από τα καλλιτεχνικά βιβλία των φοιτητών του Eργαστηρίου της τελευταίας δεκαετίας. Στην είσοδο ένα βίντεο υποδέχεται τον επισκέπτη με χέρια που ξεφυλλίζουν τις εκδόσεις. Στον εκθεσιακό χώρο, ευφάνταστα και απρόβλεπτα, βιβλία παντρεύουν εικόνα και κείμενο με παραδοσιακές και σύγχρονες μεθόδους στοιχειοθεσίας και εκτύπωσης. Oπως ένα βιβλίο με ιστορίες για ασθένειες που το εξώφυλλό του είναι μία θερμοφόρα. Τραπεζομάντιλα εστιατορίων μιας χρήσης, που πάνω τους βρίσκονται τυπωμένες μεταξοτυπίες κ.ά. Εικόνες και κείμενα από τις εκδόσεις είναι τυπωμένες πάνω στο χειροποίητο χαρτί που συνοδεύει την έκθεση.

Επίσης, ειδικά για την έκθεση το εργαστήριο φιλοτέχνησε έναν κατάλογο σε 600 αντίτυπα. Ο κατάλογος θα διατίθεται στο πωλητήριο του μουσείου στην τιμή των 25 ευρώ. Τα έσοδα θα διατεθούν για τις ανάγκες του Eργαστηρίου.