«Φρένο» στη Google για τη ψηφιοποίηση και δημοσίευση βιβλίων από αμερικανικό δικαστήριο

Η συμφωνία ανάμεσα στη Google, τους εκδότες και τους συγγραφείς για την ψηφιοποίηση και online δημοσίευση εκατομμυρίων βιβλίων, μπλοκαρίστηκε από αμερικανικό δικαστήριο, με το σκεπτικό ότι παραχωρεί υπερβολική εξουσία στην αμερικανική εταιρία, «φρενάροντας» έτσι το φιλόδοξο σχέδιο της για τη δημιουργία της μεγαλύτερης στον κόσμο ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης και του σχετικού ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου.

Η Google έχει ήδη ψηφιοποιήσει εκατομμύρια βιβλία και τα έχει καταστήσει διαθέσιμα στο διαδίκτυο, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας της eBooks. Όμως ένα δικαστήριο της Νέας Υόρκης, που επί περίπου ένα χρόνο εξέτασε την υπόθεση, έκρινε ότι η συμφωνία με τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, παρέχει στην εταιρία υπερβολικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, σύμφωνα με το BBC και τα πρακτορεία Ρόιτερ και Γαλλικό.

Με βάση τη συμφωνία διακανονισμού με τις ενώσεις των αμερικανών εκδοτών και συγγραφέων, που επιτεύχθηκε τελικά το 2008 μετά από πολυετείς διαμάχες με αυτούς τους φορείς, η Google θα συνέχιζε να ψηφιοποιεί τα βιβλία και να πωλεί την ηλεκτρονική πρόσβαση σε αυτά, ενώ σε αντάλλαγμα θα πλήρωνε 125 εκατ. δολάρια για τα πνευματικά δικαιώματα (copyright) κάθε χρόνο στους δικαιούχους.

Όμως, μεταξύ άλλων, παρέμενε ανοιχτό το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων για πολλά έργα ήδη ψηφιοποιημένα, για τα οποία δεν είχε καταστεί δυνατό να προσδιοριστεί κάποιος δικαιούχος των σχετικών πνευματικών δικαιωμάτων, συνεπώς πολλοί δεν θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Η 48σελιδη δικαστική απόφαση, μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι η συμφωνία διακανονισμού θα παραχωρούσε στην εταιρία «δικαιώματα να εκμεταλλεύεται ολόκληρα βιβλία χωρίς την άδεια των κατόχων του copyright».

Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ενέκρινε τη δικαστική απόφαση και δήλωσε ότι αποτελεί «σωστή κατάληξη» στην υπόθεση. Το υπουργείο υπήρξε εξ αρχής επικριτικό απέναντι στην Google, θεωρώντας ότι η συμφωνία διακανονισμού επέτρεπε στην εταιρία να αποκτήσει αποκλειστικά δικαιώματα σε «ορφανά» βιβλία -και τα ανάλογα κέρδη. Η δικαστική απόφαση, πάντως, αφήνει ανοιχτή την προοπτική για την Google, τους εκδότες και τους συγγραφείς να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και ήδη οι ενώσεις των συγγραφέων και εκδοτών δήλωσαν ότι θα προσπαθήσουν να καταλήξουν σε μια νέα συμφωνία με την εταιρία.

«Σαφώς απογοητευτική», χαρακτήρισε την απόφαση η Google και είπε ότι θα εξετάσει από εδώ και πέρα τι θα κάνει, αφού πρώτα μελετήσει καλά τις επιλογές της. Η εταιρία και οι υποστηρικτές της επιμένουν ότι η συμφωνία θα καθιστούσε προσβάσιμα στο ευρύ κοινό εκατομμύρια σπάνια και εκτός κυκλοφορίας βιβλία, δημιουργώντας παράλληλα μια νέα πηγή εσόδων για πολλούς από τους δημιουργούς ή τους απογόνους τους.

Η Google έθεσε σε λειτουργία πέρυσι το Δεκέμβριο το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Google eBookstore, μια υπηρεσία ανεξάρτητη από τη Google Books, η οποία από το 2004 έχει ήδη ψηφιοποιήσει περίπου 15 εκατ. βιβλία, προερχόμενα από τουλάχιστον 100 χώρες.

Η Συμμαχία Ανοικτού Βιβλίου (Open Book Alliance), που περιλαμβάνει τους ανταγωνιστές της Google (Amazon, Microsoft, Yahoo κ.α.), χαιρέτησε τη δικαστική απόφαση, λέγοντας ότι αποτελεί «νίκη για το δημόσιο συμφέρον και για τον ανταγωνισμό στο λογοτεχνικό και το διαδικτυακό οικοσύστημα».

Η γερμανική κυβέρνηση εξ αρχής ήταν αντίθετη στο σχέδιο της Google, ενώ η γαλλική, που επίσης αντιδρούσε, είχε φτάσει σε συμφωνία με την αμερικανική εταιρία στις αρχές του 2010, ώστε να ψηφιοποιηθούν τα γαλλικά βιβλία, χωρίς όμως να παραχωρηθεί ο έλεγχος των πνευματικών δικαιωμάτων τους.