Παγκόσμια μέρα σήμερα της Ελευθερίας του Τύπου με μια συνέντευξη του Jesse Eisinger, ρεπόρτερ του μη κερδοσκοπικού δημοσιογραφικού οργανισμού Propublica που κέρδισε το φετινό Pulitzer.
Η απονομή ενός από τα φετινά βραβεία Pulitzer στον online δημοσιογραφικό οργανισμό Propublica δεν σήμανε μόνο την αναγνώριση του διαδικτυακού ρεπορτάζ ως ισότιμο μέλος της δημοσιογραφικής κοινότητας αλλά και την ανάδειξη ενός νέου ανεξάρτητου δημοσιογραφικού μοντέλου: αυτού που χρηματοδοτείται απευθείας από τους πολίτες για να εστιάσει στην ερευνητική δημοσιογραφία και να αποδώσει κοινωνική δικαιοσύνη. Οι συντάκτες του βραβευμένου ρεπορτάζ αποκάλυψαν το ρόλο που έπαιξαν οι τραπεζίτες της Wall Street στην επιδείνωση της οικονομικής κρίσης.
Η διακήρυξη των αρχών του Propublica παραπέμπει σε παλιότερες ρομαντικές εποχές αλλά οι δημοσιογράφοι οι οποίοι προέρχονται από τα μεγαλύτερα παραδοσιακά συγκροτήματα Τύπου της Αμερικής το εννοούν πραγματικά: Κάνουν δημοσιογραφία για να αλλάξουν τον κόσμο. Πέρυσι, η ιστοσελίδα τους δέχθηκε 12,7 εκ. επισκέψεις (αυξημένες κατά 119% σε σύγκριση με το 2009) και περισσότεροι από 1.300 πολίτες στήριξαν οικονομικά το όραμα του propublica καταβάλλοντας πάνω από 3,8 εκατομμύρια δολάρια και ζητώντας από τους δημοσιογράφους να αποκαλύψουν καλά κρυμμένες αλήθειες.
Το J! μίλησε αποκλειστικά με τον Jesse Eisinger, συντάκτη του άρθρου «The Wall Street Money Machine» ο οποίος μαζί με τον Jake Bernstein κέρδισαν το φετινό Pulitzer στην κατηγορία του διεθνούς ρεπορτάζ.
Ποιά στοιχεία ξεχωρίζουν το Propublica από τους υπόλοιπους online δημοσιογραφικούς οργανισμούς;
«Η πρώτη μεγάλη διαφορά του Propublica από τα υπόλοιπα δημοσιογραφικά μοντέλα, όπως οι New York Times, η Wall Street Journal ή το CNN είναι ότι εμείς δεν έχουμε ως στόχο το κέρδος. Συγκεντρώνουμε χρήματα από ιδρύματα και δωρεές πολιτών και τα επενδύουμε όλα στην δημοσιογραφία. Η δεύτερη διαφορά είναι ότι ασχολούμαστε μόνο με την ερευνητική δημοσιογραφία, δηλαδή ψάχνουμε ιστορίες που απαιτούν εκτενέστατη έρευνα, πολύ χρόνο και προσπάθεια. Σήμερα, θεωρώ ότι λόγω των διαφόρων οικονομικών πιέσεων που δέχονται οι εφημερίδες αλλά και της μείωσης της διαφημιστικής δαπάνης, αυτό είναι πλέον το είδος της δημοσιογραφίας που μπορείς να κάνεις στην Αμερική. Οι εφημερίδες βουλιάζουν σε αυτή τη χώρα και εμείς αποτελούμε την απάντηση σε όλη αυτή την κατάσταση εντάσσοντας τη δημοσιογραφία σε ένα μη κερδοσκοπικό πλαίσιο ώστε να είναι πλήρως ανεξάρτητη από οικονομικές πιέσεις».
Με ποιόν τρόπο δουλεύει το μοντέλο της χρηματοδότησης από τους πολίτες και πώς διασφαλίζεται η διαφάνεια σχετικά με την προέλευση των χρημάτων;
«Δεχόμαστε δωρεές από εύπορους ανθρώπους, ιδρύματα και απλούς πολίτες. Δουλεύουμε με διάφορους τρόπους για να μαζέψουμε χρήματα, είμαστε ανοικτοί και στη διαφήμιση αλλά πάντα υπό προϋποθέσεις και παραμένουμε μη κερδοσκοπικοί. Αυτό το μοντέλο δεν πρόκειται να αλλάξει. Η διασφάλιση της διαφάνειας είναι θεμελιώδης για την λειτουργία μας. Δεν δεχόμαστε ποτέ δωρεές για να κάνουμε συγκεκριμένα ρεπορτάζ. Οπότε, αν κάποιος μας πει «σας δίνω λεφτά για να κάνετε ένα ρεπορτάζ για το φαινόμενο του θερμοκηπίου», δεν θα δεχθούμε αυτά τα χρήματα, αλλά αν κάποιος πει ότι μας χρηματοδοτεί για να καλύψουμε περιβαλλοντικά ζητήματα, αρκεί να βρούμε μία καλή ιστορία, τότε θα δεχθούμε αυτά τα λεφτά. Εμείς αυτό που λέμε στους αναγνώστες μας είναι «δώστε μας τα λεφτά και θα βγούμε έξω για να ερευνήσουμε ιστορίες που αξίζει να γίνουν γνωστές». Δεν εξηγούμε από πριν τί ιστορίες είναι αυτές, αλλά όλες θα σχετίζονται με την απόδοση κοινωνικής δικαιοσύνης».
Η έλευση του διαδικτύου, τα social media και η δημοσιογραφία των πολιτών σε τί βαθμό διαπιστώνετε πως έχουν επηρεάσει τον τρόπο που ασκείται η δημοσιογραφία σήμερα;
«Με την είσοδο του διαδικτύου η δουλειά μας άλλαξε κυρίως στο γεγονός ότι αποκτήσαμε μεγαλύτερη διαδραστικότητα με τους αναγνώστες μας: μας στέλνουν e mails, προτείνουν ιστορίες, κάνουν σχόλια. Επίσης, για τις έρευνές μας κάνουμε συχνά crowdsourcing, δηλαδή αναζητούμε πληροφορίες μέσω της δεξαμενής του κόσμου που βρίσκεται στα social media και ειδικότερα στο twitter. Με το facebook δεν ασχολούμαι, το θεωρώ χάσιμο χρόνου.
Κατά τα άλλα οι διαφορές ανάμεσα στην έντυπη και την διαδικτυακή δημοσιογραφία δεν είναι και τόσο μεγάλες μεγάλες. Εμείς, στο Propublica, εξακολουθούμε να μιλάμε με πάρα πολύ κόσμο, κάνουμε εκτενείς έρευνες, μας ενδιαφέρει η ακρίβεια των στοιχείων και δεν βάζουμε τις προσωπικές μας απόψεις στα ρεπορτάζ. Κάνουμε δηλαδή παραδοσιακή δημοσιογραφία και αυτό το θεμελιώδες στοιχείο δεν αλλάζει επειδή την παρουσιάζουμε στο διαδίκτυο. Στο πολύ μακρινό μέλλον, σίγουρα δεν θα υπάρχει έντυπη δημοσιογραφία αλλά ο κόσμος προς το παρόν θέλει ακόμη να διαβάζει τυπωμένες τις εφημερίδες του, κι εγώ άλλωστε παραμένω παραδοσιακός δημοσιογράφος. Στα επόμενα πέντε χρόνια η πλειοψηφία του κόσμου θα διαβάζει τις ειδήσεις online αλλά πιστεύω ότι το χαρτί θα συνεχίσει να υπάρχει έστω και σε περιορισμένο βαθμό για τα επόμενα 15-20 χρόνια. Προσωπικά, δεν θεωρώ τόσο σημαντικό το γεγονός ότι το pro publica είναι online, όσο το γεγονός ότι είναι μη κερδοσκοπικό. Άλλωστε συνεργαζόμαστε συχνά και με εφημερίδες».
Σε σχέση με αυτή τη συνεργασία που αναφέρετε, διάβασα πως πέρυσι περίπου 100 ρεπορτάζ του Propublica δημοσιεύθηκαν αποκλειστικά και δωρεάν σε περισσότερα από 40 παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Για ποιό λόγο επιδιώκετε αυτή τη συνεργασία;
«Σίγουρα η δημοσίευση των ρεπορτάζ μας σε κάποιο παραδοσιακό μέσο προσθέτει στην αξιοπιστία μας. Αν μπορούμε να είμαστε στο πρωτοσέλιδο της Washington Post με ένα πολιτικό ρεπορτάζ είναι βέβαιο ότι θα φτάσουμε στους πιο σημαντικούς ανθρώπους που νοιάζονται για την πολιτική στην Washington. Αν δουλεύαμε μόνοι μας, χωρίς τη συνεργασία των άλλων μέσων, θα ήταν πολύ δύσκολο να χτίσουμε μία σοβαρή φήμη και να βρούμε κοινό για τα θέματά μας. Σταδιακά, όσο περνάει ο καιρός και χτίζουμε τη φήμη και την αξιοπιστία μας θα συνεργαζόμαστε ολοένα και λιγότερο με εφημερίδες αλλά τώρα δεν έχουμε τόσο μεγάλο κοινό.
Τι σημαίνει για εσάς η απονομή του Pulitzer;
«Είμαστε πολύ ευγνώμονες για το Pulitzer, είναι μεγάλη τιμή για εμάς και σίγουρα θα μας βοηθήσει σημαντικά να χτίσουμε τη φήμη μας. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν μας ενδιαφέρουν τα βραβεία, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να κάνουμε καλή δημοσιογραφία, δημοσιογραφία που να αλλάζει τον κόσμο. Οπως αυτή που έκανε η συνάδελφός μας η οποία αποκάλυψε ότι λίγο μετά τον τυφώνα Κατρίνα στη Νέα Ορλεάνη, ορισμένοι αστυνομικοί δολοφόνησαν αθώους πολίτες και προσπάθησαν να συγκαλύψουν αυτούς τους φόνους. Η συνάδελφός μου το αποκάλυψε στον κόσμο και οι αστυνομικοί μπήκαν στη φυλακή. Αυτού του είδους τη δημοσιογραφία κάνει το Propublica και είμαι πολύ περήφανος γι΄αυτό. Είναι σπουδαίο το να κερδίζουμε βραβεία, αλλά αυτό που μας απασχολεί κυριότερα είναι η απονομή κοινωνικής δικαιοσύνης, να διορθώνουμε τα κακώς κείμενα και να αποδίδουμε ευθύνες εκεί που πρέπει».
Με το ρεπορτάζ σας, ρίξατε φως στην συνωμοσία ορισμένων τραπεζιτών της Wall Street οι οποίοι αν και γνώριζαν για την οικονομική κρίση απέκρυψαν την πραγματικότητα από τους πελάτες τους και προσεταιρίστηκαν τα κέρδη τους. Πόσο καιρό ερευνούσατε αυτό το ρεπορτάζ το οποίο τελικά κέρδισε το Pulitzer;
«Οταν ξεκίνησε η οικονομική κρίση και άρχισε να επηρεάζει σοβαρά την παγκόσμια οικονομία, αισθανθήκαμε ότι άξιζε να ερευνήσουμε αν υπήρχαν ορισμένοι τραπεζίτες οι οποίοι γνώριζαν νωρίτερα για το πρόβλημα στην αγορά αλλά παρ΄όλα αυτά συνέχιζαν τις αγοραπωλησίες. Πράγματι, διαπιστώσαμε ότι στα τέλη του 2006, κι ενώ ο κόσμος δεν γνώριζε ότι υπήρχαν σοβαρά προβλήματα στην αγορά, η wall street ήξερε τα πάντα. Η έρευνά μας κράτησε περίπου 1,5 χρόνο δημοσιεύσαμε συνολικά 23 ρεπορτάζ και για να κάνουμε πιο κατανοητό το πολύπλοκο αυτό θέμα στον μέσο αναγνώστη φτιάξαμε πίνακες, γραφικά, συνθέσαμε ακόμη και τραγούδι!» J!
[Συνέντευξη: Λαμπρινή Παπαδοπούλου | world@journalism.gr]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου