Η θέση της Ελλάδας στη νέα Ευρώπη

Η πολυήμερη περιπέτεια της δεσμευτικής επιστολής Σαμαρά προς την τρόικα καταναλώθηκε μηντιακά με όρους θεάματος για ιθαγενείς, αλλά αν την θέσουμε σε ένα συνολικότερο υπερεθνικό πλαίσιο, θα δούμε ότι είναι μία από τις πολλές πράξεις του ευρωπαϊκού δράματος που παίζεται τον τελευταίο χρόνο. Οι Βρυξέλες και ο γαλλογερμανικός άξονας ζητούν γραπτές δεσμεύσεις από κόμματα εξουσίας που δύνανται να σχηματίσουν κυβερνήσεις στο μέλλον. Ωστόσο η δέσμευση προκαταβολικής συναίνεσης αφορά συμφωνίες, όπως αυτή της 26ης Οκτωβρίου για το δεύτερο PSI, οι οποίες δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί επί της ουσίας και οι οποίες δεν αποκλείεται να έχουν καταπέσει μετά λίγους μήνες, υπό το φως των ραγδαίων εξελίξεων. Αυτό άλλωστε συνέβη και με την κακότυχη θερινή συμφωνία για το πρώτο PSI: τα γεγονότα έτρεξαν πολύ ταχύτερα από τις δειλές αντιδράσεις της ευρωπαϊκής ηγεσίας.


Καθώς η κρίση χρέους έχει μεταφερθεί από την περιφέρεια των PIGS στον πυρήνα της ευρωζώνης, καθίσταται σαφές ότι η λύση δεν μπορεί να είναι η βίαιη εσωτερική υποτίμηση και η παραδειγματική τιμωρία των υπερχρεωμένων χωρών, όπως επιχειρήθηκε έως τώρα. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το προσεχές διάστημα θα ενεργοποιηθεί αναγκαστικά το «μπαζούκα ρευστότητας» της ΕΚΤ και η έκδοση ευρωομολόγου, έτσι ώστε να ανακουφιστούν οι χώρες από το χρέος και να κερδίσουν χρόνο για δημιουργία προϋποθέσεων ανάκαμψης. Εξίσου βέβαιο είναι ότι για να συμβεί αυτή η μετατόπιση πολιτικής από το κυρίαρχο δόγμα του έως τώρα μονεταρισμού, το Βερολίνο απαιτεί αλλαγή των συνθηκών της Ε.Ε. και εξασφάλιση της ηγεμονίας του στο νέο τοπίο. Η πρόταση της Κομισιόν για έλεγχο εθνικών προϋπολογισμών και υπερεθνική δημοσιονομική πειθαρχία δείχνει το δρόμο προς τέτοια πολιτική ολοκλήρωση.

Η Ευρώπη αλλάζει. Το αγωνιώδες ερώτημα είναι: Με ποιους όρους θα βρίσκεται η Ελλάδα στο νέο ευρωπαϊκό σχήμα; Θα προλάβει να επωφεληθεί από το ευρωομόλογο και την παροχή χρήματος της ΕΚΤ; Ή μήπως οι τρέχουσες ρυθμίσεις του χρέους και οι μνημονιακές δεσμεύσεις τη θέτουν εκτός της ευεργετικής ομπρέλας των μελλουσών ρυθμίσεων; Οι φόβοι είναι υπαρκτοί. Η συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου προβλέπει αλλαγή του δικαιϊκού status του χρέους: θα γίνει διακρατικό και θα διέπεται από το βρετανικό δίκαιο. Κατά πάσα πιθανότητα, επίσης, το κουρεμένο χρέος θα επιμηκυνθεί χρονικά σε βάθος 22-30 ετών, με επιτόκιο γύρω στο 6%.

Είναι άγνωστο αν μετά τη μακρά και σύνθετη διευθέτηση του PSI, το ελληνικό χρέος θα είναι βιώσιμο· ίσως χρειαστεί περαιτέρω κούρεμα ή άλλη ρύθμιση. Είναι άγνωστο αν η ύφεση θα ανακοπεί μετά το 2012, αν οι θυσίες του ελληνικού λαού θα πιάσουν τόπο. Και παραμένει μέγα ζητούμενο αν η θεμιτή παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας στο πλαίσιο της νέας φάσης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όπως συνέβη και με τις συνθήκες του Μάαστριχτ και της Λισαβώνας, θα προσφέρει ως αντίτιμο ασφάλεια, σταθερότητα και μια μεσοπρόθεσμη, έστω, πλην βιώσιμη λύση ανάκαμψης.



βλέμμα